Wysoki cholesterol – czy to zawsze zagrożenie? W większości przypadków – niestety tak. Nie można go jednak traktować jako zła absolutnego – choćby dlatego, że różne frakcje tego związku chemicznego mają odmienny wpływ na organizm. Dowiedz się więcej o tym, jakie są normy cholesterolu HDL i LDL.
Za co odpowiada cholesterol?
Jeśli cholesterol, to miażdżyca. To skojarzenie towarzyszy wielu osobom. Ale czy wiesz, że cholesterol jest budulcem błon komórkowych oraz uczestniczy m.in. w produkcji ważnych hormonów oraz witaminy D3?[1] Dlatego w odpowiednich dawkach odgrywa on kluczową rolę dla prawidłowego funkcjonowania organizmu.
Warto również wiedzieć, że odmiennie na organizm oddziałują różne frakcje cholesterolu. Kluczowe są dwie:
- LDL, czyli lipoproteina niskiej gęstości – to ona jest uznawana za tzw. „zły” cholesterol, ponieważ gdy stężenie LDL we krwi jest zbyt wysokie, następuje odkładanie się lipidów w tętnicach. W efekcie powstają blaszki miażdżycowe, których pojawienie się prowadzi do zwężenia naczyń krwionośnych i znacznie podnosi ryzyko zawału czy udaru;
- HDL, czyli lipoproteina wysokiej gęstości – uznawana za „dobry” cholesterol, ponieważ odpowiedni poziom tej frakcji sprzyja efektywnemu odprowadzaniu cholesterolu do wątroby, gdzie może zostać zmetabolizowany.[2]
Jak zatem widzisz, nie każdy rodzaj cholesterolu jest groźny dla organizmu. Pewne jest jednak, że należy kontrolować jego poziom we krwi. Przekroczenie normy może być groźne i skutkować poważnymi chorobami sercowo-naczyniowymi.
Wysoki cholesterol, czyli jaki?
„Mam wysoki cholesterol” – co właściwie oznacza to stwierdzenie? Obecnie, z uwagi na wspomniane już wcześniej zróżnicowane właściwości poszczególnych frakcji cholesterolu, rzadko kiedy przeprowadza się jedynie ogólne badanie, wskazujące tzw. cholesterol całkowity. Znacznie istotniejsze jest wykonanie lipidogramu, a zatem oznaczenie we krwi:
- osobno stężenia frakcji HDL i LDL,
- cholesterolu całkowitego (TC),
- triglicerydów, a więc podstawowego składnika tkanki tłuszczowej.
Dopiero tak przeprowadzone badania wskazują na to, czy u pacjenta występuje wysoki cholesterol, czy też nie.
Normy prezentują się następująco:
- cholesterol całkowity < 190 mg/dl,
- cholesterol LDL < 115 mg/dl,
- cholesterol HDL > 45 mg/dl u kobiet i 40 mg/dl u mężczyzn,
- triglicerydy < 150 mg/dl.[3]
Wyniki mogą być też przedstawiane w innej jednostce, tj. mmol/l. W tym ujęciu normy cholesterolu to:
- cholesterol całkowity < 5 mmol/l,
- cholesterol LDL < 3 mmol/l,
- cholesterol HDL > 1,2 mmol/l u kobiet i 1 mmol/l u mężczyzn,
- triglicerydy < 1,7 mmol/l.
Warto przy tym podkreślić, że jeśli poziom całkowity cholesterolu (TC) jest zwiększony z uwagi na podwyższone stężenie frakcji HDL, a poziom frakcji LDL jest w normie, nie ma powodów do zmartwienia. „Dobry” cholesterol jest bowiem korzystny dla organizmu, a jego optymalny poziom wspomaga profilaktykę chorób sercowo-naczyniowych.
Jak zadbać o to, by mieć prawidłowy poziom c2holesterolu?
Na poziom cholesterolu i proporcje między frakcjami HDL i LDL wpływa między innymi dieta, choć trzeba pamiętać, że 2/3 puli cholesterolu powstają w wyniku syntezy endogennej. Jednak to, co jesz, ma wpływ na to, jakie lipoproteidy powstają w Twoim organizmie. Dlatego warto zadbać, aby sposób odżywiania sprzyjał utrzymaniu ich optymalnego poziomu. Jak to zrobić? Zadbaj przede wszystkim o ograniczenie spożycia tłuszczów nasyconych. Występują one przede wszystkim w produktach pochodzenia zwierzęcego, a zatem np. w tłustym czerwonym mięsie oraz w nabiale. Równie istotne jest unikanie tłuszczów trans, obecnych przede wszystkim w mięsie i mleko zwierząt przeżuwających (bydło, owce, kozy) i ich przetworach, a także w produktach zawierających częściowo uwodornione lub częściowo utwardzone oleje roślinne. Wbrew pozorom. Do tej grupy nie zaliczają się nowoczesne margaryny – ich proces produkcyjny niemal zupełnie eliminuje ryzyko powstawania tłuszczów trans.
Możesz np.:
- ograniczyć smażenie potraw na rzecz ich pieczenia, duszenia oraz gotowania na parze,
- zamienić masło i smalec na margarynę roślinną. Może to być jeden z produktów z grupy żywności funkcjonalnej, np. Optima Cardio zawierająca sterole roślinne. Badania dowiodły, że przyczyniają się do redukcji poziomu cholesterolu frakcji LDL o 7-10% w ciągu 2-3 tygodni przy dziennym spożyciu 1,5-2,4 g w połączeniu z prawidłowo zbilansowaną dietą i zdrowym stylem życia;[4]
- ograniczyć spożycie mięsa na rzecz bogatych w kwasy omega-3 ryb oraz warzyw strączkowych.
Dodatkowo wzbogać swoją dietę o duże ilości warzyw oraz owoców, a także pełnoziarniste produkty obfite w błonnik pokarmowy. Zadbaj także o odpowiednią dawkę ruchu, a szanse na to, że zachowasz dobre zdrowie, znacznie wzrosną!
[1] https://podyplomie.pl/publish/system/articles/pdfarticles/000/009/294/original/65-75.pdf?1469622340
[2] https://www.mp.pl/pacjent/cholesterol/hipercholesterolemia/103924,cholesterol-i-triglicerydy-panel-lipidowy
[3] https://www.mp.pl/pacjent/cholesterol/hipercholesterolemia/60580,wysoki-poziom-cholesterolu-kiedy-nalezy-przyjmowac-leki
[4] https://www.efsa.europa.eu/en/press/news/blood-cholesterol-reduction-health-claims-phytosterols-can
